«پوشش اسلامی و دغدغه های فرهنگی»

دومین جلسه تخصصی ویژه ی بانوان فرهیخته با عنوان «پوشش اسلامی و دغدغه های فرهنگی»روز سه شنبه 1393/03/20 در محل دفتر دکتر جعفری نماینده مردم شریف بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم و گرمه در مجلس شورای اسلامی برگزار گردید. در این جلسه مسائل مربوط به پوشش اسلامی با نگاه ویژه به «مسأله حجاب»، نوشته ی استاد شهید مرتضی مطهری مورد بحث قرار گرفت. خلاصه بحث کتاب «مسأله حجاب» نویسنده: متفکر و فیلسوف شهید استاد مرتضی مطهری در لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد، باید با زبان منطق نسل جوان را فهمید و با زبان خودش با او سخن گفت. سخن استاد در فلسفه پوشش تا بخش 4 بحث عقلانی و منطقی است و فقط بخش 5 آیات قرآنی و احادیث می باشد. بخش اول: تاریخچه حجاب حجاب در قوم یهود، ایران باستان و هند سخت تر از قانون اسلام بوده است. در جاهلیت عرب حجاب وجود نداشته و به وسیله اسلام پیدا شده است. در قوم یهود اگر صدای زن را همسایگان می شنیدند مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد. در ایران باستان زنان ثروتمند جز در تخت روان روپوش دار از خانه بیرون نمی روند و آشکارا نمی توانستند با مردم سخن بگویند و حتی برادران و پدران نسبت به زن شوهردار نامحرم بودند. هند از مراکز قدیم ریاضت و پلید شمردن لذات مادی بوده است. پس حجاب قبل از اسلام وجود داشته و اسلام مبتکر آن نبوده است. علت پیدا شدن حجاب:مخالفان حجاب 5 عامل برای پیدایش حجاب ذکر کرده اند. 1-ریاضت و رهبانیت 2-عدم امنیت 3-استثمار زن 4-حسادت مرد نسبت به مردان دیگر و حس خودپرستی 5-عادت زنانگی 1- ریاضت و رهبانیت: پیروان این فلسفه می گویند چون زن بزرگترین موضوع خوشی مرد است، باید او را پوشاند، مجردی را مقدس شمرد. سیکها، دراویش و هندوها و کلیسا می گویند باید موها را بلند نگه داشت. با استحمام مبارزه کرد و شپش را مروارید خدا شناختند. 2- چون دست قلدران و زورمندان به مال و ناموس مردم دراز بوده مردان مجبور بوده اند، مال و زن ها را بپوشانند. 3- مردان برای این که از وجود زنان بهره اقتصادی ببرند و مانند بردگان استثمار کنند، فکر زن را قانع کرده اند که پوشش داشته باشندو از خانه بیرون بروند. 4- برتراند راسل می گوید: مرد توانسته در مورد مال و ثروت بر خودخواهی خود غلبه کند؛ ولی در مورد زن نتوانسته و ناچار زن را در خانه نگه داشته و او را مجبور به پوشش کرده است. 5- عادت زنانگی: احساس حقارت و شرم داشتن زن در این ایام از خودش باعث شد به وسیله پوشش خود را مخفی کند؛ چون یهودیان و زردشتیان زن حائض را یک شیء پلید می دانستند. اما نظر اسلام: بشر طبعا کامجو و لذت طلب است. پیامبر(ص) می فرماید:«مِنَ الدّینَ المُتعَه» تمتع و بهره بردن از نعمت های خدا جزء دین است و باز هم پیامبر (ص) فرمود:«بِئسَ العَبدَ القاذورَه»:بدترین بنده شخص چرکین و کثیف است. در سوره اعراف آیه 32: «قُل مَن حَرَّمَ زینَهَ اللهَ الَّتی اَخرَجَ العِبادَه و الطّیِّبات مِن الرِّزق» چه کسی زینتهایی را که خدا برای بندگان خود آفریده و روزی های پاکیزه را حرام کرده است؟ نظر اسلام در ارتباط با ناامنی این است که در قدیم قلدران زنها را می ربودند ولی در همین دنیای کنونی صنعتی هم در یک مجلس «دالس و شب نشینی» زنها را می ربایند و در ارتباط با استثمار زن اسلام می فرماید معقول نیست که اسلام از یک طرف برای زن استقلال اقتصادی قائل شود و از طرف دیگر حجاب را به منظور استثمار زن وضع کند و در ارتباط با حسادت هم نظر اسلام این است که غیرت و حسادت دو صفت جدای از هم هستند. غیرت نوعی پاسبانی است که آفرینش به مرد مأموریت داده تا نسب را در نسل آینده حفظ کند و این حس مثل احساس علاقه به فرزند است. اگر علاقه مفرط بشر به فرزند نبود، احدی اقدام به تناسل و حفظ نسل نمی کرد. اگر حس غیرت هم در مرد نبود که محل بذر را همیشه حفاظت و پاسبانی کند، رابطه ی نسل ها با یکدیگر قطع می شد و هیچ پدری فرزند خود را نمی شناخت و این یک احساس عالی است. حیا و عفاف تدبیری است که خود زن با یک نوع الهام برای گرانبها کردن خود به کار برده است. نقطه ضعف مرد نیازی است که خلقت در وجود مرد نهاده است که او مظهر عشق و طلب و زن مظهر معشوقیت و مطلوبیت است مولوی عارف نازک اندیش مَثَل بسیار عالی می آورد. مَثَل زن مثل آتش.و یک حائل است و نمیگذارد آب به آتش برسد. فلسفه پوشش در اسلام: 1-جنبه روانی 2-جنبه خانه و خانوادگی 3-جنبه اجتماعی 4-بالا بردن احترام زن 1-آرامش روانی: غریزه جنسی غریزه دریاصفت است. هرچه بیشتر اطاعت شود سرکش تر می گردد. مثل آتش هر چه بیشتر به آن خوراک بدهند، شعله ورتر می گردد. صاحبان حرامسراها نمونه های آن می باشند. بشر برای عشقهای جنسی موسیقی خاصی دارد و برای معنویات هم موسیقی خاص دارد؛ اما برای آب و نان موسیقی خاصی ندارد. اسلام برای تعدیل کردن این غریزه وظیفه تعیین کرده است. 1-نگاه کردن: اسلام دستور می دهد زن و مرد در نگاه کردن نباید به هم خیره شوند. 2-پوشش که وظیفه ی خاص زن است. 2-استحکام خانوادگی: نویسنده و فیلسوف غربی برتراند راسل و امثال او می گویند پوشش، صرفاً به خاطر اطمینان مرد نسبت به نسل است؛ اما اسلام می گوید: پوشش سبب می شود پاک ترین و صمیمی ترین عواطف بین زوجین و اتحاد کامل در خانواده و یگانه شدن برقرار سازد. 3-استواری اجتماع: آیا اگر پسر و دختری در محیط جداگانه تحصیل کنند و اگر فرضاً در یک محیط درس می خوانند دختران بدن خود را بپوشانند و هیچ گونه آرایشی نداشته باشند بهتر درس می خوانند یا کنار هر پسری یک دختر آرایش کرده باشد. اگر باور ندارید از کسانی که در این محیط کار می کنند بپرسید. 4-بالا بردن احترام زن: مرد از نظر مغز و فکری بر زن برتری دارد و زن از نظر عاطفی و قلبی بر مرد برتری دارد. پوشش وسیله ی مرموزی است که زن برای حفظ تمام خود از آن استفاده کرده است. بخش چهارم: مخالفان چهار ایراد بر حجاب گرفته اند: 1-کار بی منطق است. 2-موجب سلب حق آزادی است. 3-سبب رکود فعالیت هاست. 4-موجب افزایش التهاب هاست. در پاسخ به ایراد اول اسلام می گوید، حجاب عقلانی و منطقی است؛ چون موجب آرامش روانی است، استحکام خانوادگی، استواری اجتماع و بالا بردن احترام زن می شود. در پاسخ به ایراد دوم، اسلام می گوید حجاب باعث آزادی زن می شود؛ چون متین و باوقار از خانه بیرون می رود. عملاً مرد را به سوی خود دعوت نمی کند. زباندار لباس نمی پوشد. زباندار راه نمی رود، زباندار و معنی دار به سخن خود آهنگ نمی دهد. چه آنکه گاهی اوقات ژست ها سخن می گویند. راه رفتن انسان سخن می گوید. طرز حرف زدنش یک حرف دیگری می گوید. در پاسخ به ایراد سوم اسلام می گوید مبنای حجاب این است که التذاذات جنسی باید به محیط خانوادگی و به همسر مشروع اختصاص یابد و محیط اجتماع، خالص برای کار و فعالیت باشد. به همین جهت به زن اجازه نمی دهد که وقتی از خانه بیرون می رود موجبات تحریک مردان را فراهم کند و به مرد هم اجازه نمی دهد که چشم چرانی کند. چنین حجابی نه تنها نیروی کار زن را فلج نمی کند؛ موجب تقویت نیروی کار اجتماع نیز می شود. در پاسخ به ایراد چهارم استاد می فرمایند: به عقیده ی ما برای آرامش غریزه دو چیز لازم است: یکی ارضاء غریزه در حد حاجت طبیعی و دیگر جلوگیری از تهییج و تحریک آن. انسان از لحاظ حوائج طبیعی مانند چاه نفت است که تراکم و تجمع گازهای داخلی آن خطر انفجار را به وجود می آورد. در این صورت باید گاز آن را خارج کرد و به آتش داد؛ ولی این آتش را هرگز با طعمه زیاد نمی توان سیر کرد. این که اجتماع به وسایل مختلف سمعی و بصری و لمسی موجبات هیجان غریزه را فراهم کند و آنگاه بخواهد با ارضاء غریزه دیوانه شده را آرام کند میسر نخواهد شد. هرگز بدین وسیله نمی توان آرامش و رضایت ایجاد کرد، بلکه بر اضطراب و تلاطم با هزاران عوارض روانی و جنایات ناشی از آن افزوده می شود. اما این که می گویند:«الانسانُ حریص علی ما مُنِعَ» مطلب صحیحی است؛ ولی نیازمند به توضیح است. انسان به چیزی حرص می ورزد که هم از آن ممنوع شود و هم به سوی آن تحریک شود. به اصطلاح تمنای چیزی را در وجود شخصی بیدار کنند و آنگاه او را ممنوع سازند. اما اگر امری اصلاً عرضه نشود و یا کمتر عرضه شود، حرص و ولع هم نسبت بدان کمتر خواهد بود. فروید که طرفدار سرسخت آزادی غریزه جنسی بود اعتراف کرد که اشتباه کرده و خطا رفته است و پیشنهاد کرد که باید این غریزه را از راه خاص خودش به مسیر دیگر منحرف کرد و به مسائل علمی و هنری منعطف ساخت. بخش پنجم: دو سوره در قرآن، سوره نور و احزاب: در سوره ی نور آیات 27 تا 31 و در سوره ی احزاب آیات 28 تا 33 و 52 تا 62 در باره ی پوشش و واجب بودن آن سفارش می کند و اکثریت علمای شیعه و اهل تسنن تأکید بر قطعی بودن پوشش تمام بدن به جز وجه و کفین می کنند و می فرمایند آنها که پوشش وجه و کفین را لازم می دانند در حقیقت طرفدار فلسفه پرده نشینی زن و ممنوعیت او از هر نوع کاری جز در محیط خانه هستند. اما از نظر اسلام مرد رئیس خانواده است و زن عضو این دایره است؛ ولی در جایی که مرد مصالح خانوادگی را در نظر می گیردحق دارد زن را از کار معینی منع کند. و اسلام و علمای اسلام پوشش وجه و کفین را واجب نمی دانند؛ چون زن در اجتماع فعالیت کند؛ ولی هر نوع عمل محرک و تهییج آمیز را حرام می شمارند. هر نوع آرایش جالب توجه و محرک و مهیج را حرام می دانند و بر مردان هم هرگونه نظرو نگاهی را از روی لذت و ریبه حرام می دانند. ایرادهایی که مخالفین پوشش می گیرند در صورتی است که پوشش وجه و کفین لازم باشد؛ ولی اگر پوشش وجه و کفین لازم نباشد اشکال وارد نمی شود. پس می بینیم که زنان حتی می توانند رانندگی کنند، فروشنده باشند، مدرس برای مردان باشند. کارهای اداری انجام دهند؛ ولی اگر پوشش وجه و کفین لازم باشد قادر به انجام این کارها نیستند و اسلام می گوید زن با پوشیدن یک لباس ساده که تمام بدن و سر جز چهره و دو دست تا مچ را بپوشاند مانع هیچ فعالیت بیرونی نخواهد بود، بلکه بر عکس، تبرّج و خودنمایی و پوشیدن لباس های تنگ و موهای رنگارنگ است که زن را به صورت موجودی غیر فعال و مهمل در می آورد. در سوره بقره آیه 159 می فرماید: کسانی که حقایق فرود آمده از جانب ما را پس از آنکه ما گفته و بیان کرده ایم کتمان کنند خدا و هر لعنت کننده ای آنان را لعنت می کند. در سوره ی حجرات آیه 1 می فرماید: ای مؤمنین! از خدا و رسول خدا جلو نیفتید. مقصود این است که کار دینداری و مقدس مآبی را به جایی رسانیم که خدا و رسول نگفته اند و بخواهیم از پیغمبر هم جلوتر حرکت کنیم. پیامبر(ص) می فرماید: زن در حرف زدن صدا را نازک و مهیج نکند که موجب طمع بیماردلان گردد. درباره دست دادن زن و مرد بیگانه جایز نیست مگر این که جامه ای حائل باشد؛ مانند دستکش مشروط بر این است که تلذّذ و ریبه در کار نباشد؛ اما اگر تلذّذ و ریبه در کار باشد قطعاً حرام است، حتی با دستکش. «والسلام»